Yeni çıkması hedeflenen sosyal medya yasası ile birlikte internette hizmet veren platformlara, yayıncılara ve servis sağlayıcılarına bazı yükümlülükler getirilmesi planlanıyor.
Sosyal Medya Yasası, mecliste kabul edilerek yasalaştı.
Sosyal medya yasasının toplam maddeleri :
MADDE 1- Maddeyle, yasal zemine kavuşturulmaları amacıyla internet haber siteleri ile
basın kartına ilişkin hususlar 5187 sayılı Basın Kanununun kapsamına alınarak radyo, televizyon ve
kamu kurum ve kuruluşların yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu personelinin,
basın kartı düzenlenmesi bakımından süreli yayın çalışanları gibi değerlendirileceği öngörülmüştür.
MADDE 2- 5187 sayılı Kanunun 2 nci maddesinde, anılan Kanunun uygulanmasına yönelik
bazı kavramlar tanımlanmış olup, internet haber sitelerinin de Kanun kapsamına alınmasına yönelik
olarak bu maddenin (c) bendinde tanımlanan süreli yayın tanımına internet haber siteleri de
eklenmekte ve böylece internet haber siteleri de süreli yayın tanımı kapsamına alınmakta, (ı) bendi
ile eser sahibinin tanımı genişletilmekte ve yeni eklenen (m) bendi ile de internet haber sitesinin
tanımı yapılmaktadır. Bunun yam sıra basın kartı, basın kartı verilecek medya mensupları ve
enformasyon görevlileri, basın kartı düzenleyecek olan İletişim Başkanlığı ve basın kartı
başvurularını değerlendirecek olan Komisyon tanımlanarak maddeye eklenmiştir.
MADDE 3- Maddeyle, 5187 sayılı Kanunun 4 üncü maddesine eklenen üçüncü fıkrada;
internet haber sitelerinin de maddede belirtilen zorunlu bilgileri kendilerine ait internet ortamında
kullanıcılann ana sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve iletişim başlığı altında bulundurmakla
yükümlü olduğu belirtilmektedir.
Ayrıca eklenen diğer fıkra ile, internet haber sitelerinde bir içeriğin internette ilk kez
sunulmaya başlandığı tarihin, her erişildiğinde değişmeyecek şekilde içeriğin üzerinde belirtilmesi
zorunlu hale getirilerek bu içerikten doğacak sorumluluklar açısından tarih tespiti mümkün hale
getirilmektedir.
MADDE 4- Maddeyle, 5187 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin ikinci fıkrasında yapılan
değişiklik ile beyannamede Tebligat Kanununun 7/A maddesine uygun elektronik tebligat
adreslerinin bildirilmesi öngörülmektedir. Bu sayede basın duyurularının ve yargı organlarınca
verilen yayın yasağı kararlarının hızlı ve etkin bir şekilde tebliğinin sağlanması amaçlanmaktadır.
Ayrıca yapılan bir diğer değişiklikle, süreli yayınlara internet haber sitelerinin eklenmesiyle
birlikte beyanname sayısı önemli ölçüde artacağından yargının iş yükünü azaltmak amacıyla
beyannamelerin Cumhuriyet Başsavcılıklan yerine Basın İlan Kurumuna verilmesi öngörülmüştür.
MADDE 5- Maddeyle, 5187 sayılı Kanunun 8 inci maddesinde değişiklik yapılmaktadır.
Maddeyle, internet haber siteleri için yayın durdurma müeyyidesinin uygulanamayacağı belirlenmiş
olup verilen süre içerisinde eksikliklerin giderilmemesi ya da gerçeğe aykırı bilgilerin düzeltilmemesi
halinde öngörülen usul çerçevesinde haber sitesi vasfı kazamimaması tespiti şartı düzenlenmiştir. Bu
karar ile internet haber sitesi vasfını kazanamayan haber sitesi süreli yayın kapsamının dışında
bırakılmış olacaktır.
MADDE 6- İnternet haber sitelerinin 5187 sayılı Kanun kapsamına alınmasıyla birlikte 10
uncu maddenin başlığı “Teslim ve muhafaza yükümlülüğü” olarak değiştirilmektedir.
İnternet haber sitelerinin yayınladıkları içerikleri doğruluğu, bütünlüğü ve erişilebilirliği
sağlanmış şekilde iki yıl süre ile muhafaza etmeye ve gerektiğinde talep eden yetkili mercilere teslim
etmeye mecbur olduğu öngörülmektedir.
Ayrıca, yayının herhangi bir şekilde soruşturma veya kovuşturma konusu yapılması halinde,
bu işlemlerin sonuçlandığımn yetkili mercilerce ilgili internet haber sitesine bildirilmesine kadar
soruşturma veya kovuşturma konusu yayın kaydının saklanmasının zorunlu olduğu
düzenlenmektedir.
MADDE 7– Maddeyle, internet haber siteleri 5187 sayılı Kanunun 14 üncü maddesi
kapsamına alınmaktadır. Bu doğrultuda, internet haber sitelerinde cevap ve düzeltme hakları açık bir
şekilde teminat altına alınmış ve içeriğin yayından çıkarılması ile erişimin engellenmesi
durumlarının da düzeltme ve cevap metninin bir hafta süre ile yayınlanmaya devam edileceği
belirtilmiştir.
MADDE 8- 5187 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin başlığı “Teslim ve muhafaza
yükümlülüğüne uymama” olarak değiştirilmekte ve aynı maddede yer alan basımcı ibaresinden sonra
gelmek üzere “ile teslim ve muhafaza yükümlülüğünü yerine getirmeyen internet haber sitesi sorumlu
müdürü” ibaresi eklenmektedir. Böylece teslim ve muhafaza yükümlülüğüne uymayan internet haber
siteleri için de müeyyide getirilmiş olmaktadır.
MADDE 9- 5187 sayılı Kanunun 26 ncı maddesinde, günlük süreli yayınlar ve diğer basılmış
eserler yönünden dava açma süreleri ve bu sürelerin ne zaman başlayacağına ilişkin hükümler
bulunmakta olup internet haber siteleri de bu madde kapsamına alınmak suretiyle belirsizlik
giderilmektedir.
MADDE 10- Ek 1 inci maddeyle, basın kartı başvurusunun 14 nolu Cumhurbaşkanlığı
Kararnamesinde düzenlenen görevine uygun bir şekilde İletişim Başkanlığına yapılacağı ve basın
özgürlüğünü güçlendirmek amacıyla basın kartının resmi nitelikte bir kimlik belgesi olduğu
vurgulanarak basın kartı türlerinin neler olduğu düzenlenmiştir.
MADDE 11- Ek 2 nci maddeyle, yargı kararları doğrultusunda basın kartının basın ve ifade
özgürlüğüyle ilişkilendirilmesi sebebiyle basın kartının kimlere verileceğinin kanunla düzenlenmesi
öngörülmüştür.
MADDE 12- Ek 3 üncü maddeyle, yargı kararlan doğrultusunda basın kartının basın ve ifade
özgürlüğüyle ilişkilendirilmesi sebebiyle basın kartı verilecek kişilerde aranacak şartların kanunla
düzenlenmesi öngörülmüştür.
MADDE 13- Ek 4 üncü maddeyle, yabancı medya mensuplarının basın kartını hangi şartlarda
alacağı düzenlenerek, basın kartı alım işlemlerinde karşılıklılık esasının da gözetileceği hüküm altına
alınmıştır.
MADDE 14- Ek 5 inci maddeyle, basın kartı başvurularını değerlendirecek Komisyonun
kimlerden teşekkül edeceği, üye sayısı, görev süresi ile Komisyonun başvuru sahibinin niteliklerini,
mesleki çalışmalarını, eserlerini, ödüllerini değerlendirerek basın kartı taşıyıp taşımayacağım takdir
edeceği düzenlenmiştir.
MADDE 15- Ek 6 ncı maddenin birinci fıkrasıyla basın kartı sahibinin sahip olması gereken
nitelikleri kaybettiğinin anlaşılması halinde bu durumda Komisyon değerlendirmesine gerek
kalmadığından basın kartının Başkanlıkça iptal edilmesi öngörülmüştür.
Ek 6 ncı maddenin ikinci fıkrasıyla ise yargı kararları doğrultusunda hukuki belirlilik ve
öngörülebilirlik ilkeleri dikkate alınarak basın kartı sahibinin basın ahlâk esaslanna aykırı faaliyet ve
davranışlarda bulunması halinde basın kartlarının Komisyon kararıyla iptal edileceği öngörülmüştür.
MADDE 16- Ek 7 nci maddeyle basın kartı sahibinin gerekli nitelikleri kaybettiğinin
anlaşılması neticesinde basın kartının iptal edilmesi halinde iptal tarihinden itibaren bir yıl; basın
ahlâk esaslarına aykırı faaliyet ve davranışlarda bulunması neticesinde iptal edilmesi halinde ise beş
yıl süre boyunca yeniden basın kartı düzenlenemeyeceği hüküm altına alınmıştır. Son fıkrada ise adli
sicil kaydında basın kartı verilmesine engel bir suçtan mahkumiyeti bulunan kişilere bu
mahkumiyetler adli sicil kaydından silinmedikçe veya yasaklanmış hakların geri verilmesine karar
verilmedikçe basın kartı düzenlenmeyeceği vurgulanmıştır.
MADDE 17- Ek 8 inci maddeyle, basın kartlarının şekli, medya kuruluşlarında aranacak
şartlar, kontenjanlar, Komisyon üyelerinin belirlenmesi, çalışma ve karar alma usulleri, başvuru
türleri ile başvuruda istenilecek belgeler Başkanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle
düzenleneceği öngörülmüştür.
MADDE 18- Geçici madde 4 ile 5187 sayılı Kanunda yapılan değişikliklerle ilgili tarafların
uyum sağlaması için üç aylık süre öngörülmüştür ve Cumhuriyet Başsavcılıklarında bulunan
kayıtların, bu konuda görev yapan Basın İlan Kurumuna verilmesi düzenlenmiştir. Ayrıca maddeyle
bu maddeyi ihdas eden Kanunun yayıma girdiği tarihten önceki basın kartı yönetmelikleri gereği
verilen basın kartı sahiplerinin kazanılmış haklarını korumak amacıyla düzenleme yapılmaktadır.
MADDE 19- Maddede yapılan değişiklikle, 195 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde yer alan
36 kişilik Basın İlan Kurumu Genel Kuruluna, resmi ilan yayınlayacak internet haber sitelerinden 2,
Cumhurbaşkanınca belirlenecek 2, Radyo, Televizyon ve internet siteleriyle ilgili işlemler
gerçekleştiren BTK ve RTÜK’ten 2 temsilci eklenmektedir. Bu şekilde Kurum Genel Kumlu üye
sayısı 42’ye çıkmaktadır. Maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan ilk ‘Ege’ ibaresi, büyük
bir coğrafî bölgeyi ifade etmesi ve bölgedeki hangi üniversiteden Genel Kurula temsilci almacağına
yönelik olası yorum farklarmın önüne geçmek amacıyla ‘Dokuz Eylül’ olarak değiştirilmektedir.
Ayrıca maddeye Kumm Yönetim Kurulunun, Genel Kurulun yeni temsilcilerinin seçilememesi
halinde mevcut üyelerin görevlerinin devam edeceğine yönelik cümle eklenmektedir. Kurumun ülke
genelinde görevli olmasıyla tüm Anadolu gazetelerinin kayıtları Basın İlan Kurumunda
tutulduğundan Anadolu gazete sahipleri temsilcileri seçiminin Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı
yerine Basın İlan Kummu Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenmesi amaçlanmaktadır.
MADDE 20- Resmi ilan ve reklam verilebilecek internet haber sitelerinin de Kurumun
internet siteleri üzerinden kamuoyuna duyurulması amacıyla 195 sayılı Kanunun 37 nci maddesinin
başlığı ve birinci fıkrası değiştirilmiştir.
MADDE 21 – Maddeyle, 195 sayılı Kanunun 45 inci maddesinden sonra gelmek üzere
Üçüncü Bölümüne “İnternet Haber Sitelerinde Yayınlanacak Resmi İlan ve Reklamlar” üst başlıklı
“Üçüncü Kısım” ilave edilerek, “Kapsam ve esaslar” başlıklı 45/A maddesi ihdas edilmektedir.
Böylelikle internet haber sitelerinde resmi ilan ve reklamların Basın İlan Kurumu aracılığıyla
yayınlatılabilmesine imkan sağlanması, Kurum aracılığıyla yayınlanan ilanların kopyalanması veya
ticari faaliyete konu edilmesi durumlarına dair usul ve esasların tespit edilmesi için Genel Kurula
yetki verilmesi, kamuya ait ilanlara vatandaşların tek merkezden kolayca ulaşabilmesi ve Basın İlan
Kurumu İlan Portalma hukuki statü kazandırılması amaçlanmaktadır.
MADDE 22- İnternet haber sitelerinde resmi ilan ve reklam yayınlatılması görevi Basın İlan
Kurumuna verildiğinden, 195 sayılı Kanunun 49 uncu maddesine göre gazete ve dergiler için
uygulanan müeyyidelerin internet haber sitelerine de uygulanması amacıyla maddede yer alan gazete
ve dergi ibarelerinden sonra gelmek üzere internet haber siteleri ibareleri eklenmiştir. Ayrıca
müeyyide uygulanan gazete, dergi ve internet haber sitelerinin başvuracağı yargı mercii konusunda
tereddütlerin giderilmesi amacıyla başvurulacak mahkeme yeri. Kurum Genel Müdürlüğünün
bulunduğu yerdeki en yüksek dereceli asliye hukuk hakimliği olarak değiştirilmiş, on beş gün olan
mahkemenin karar verme süresi kaldırılarak konuya ilişkin basit yargılama usulü getirilmiştir.
MADDE 23- Resmi ilan ve reklam yayınlayacak internet haber sitelerinin taşıması gereken
vasıflar ve yerine getirmesi gereken sorumluluklar ile yayına ilişkin usul ve esasların Basın İlan
Kurumu Genel Kurulu tarafından altı ay içinde çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenmesi amacıyla
195 sayılı Kanuna geçici 9 uncu madde eklenmektedir.
MADDE 24- Basın kartına ilişkin hususların Basın Kanunu içerisinde düzenlenmesi
öngörüldüğünden 5510 sayılı Kanunda uyum düzenlemesi yapılmaktadır.
MADDE 25- Maddeyle, resmi ilanların, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca
belirlenecek internet haber sitelerinde de yayımlatılması amaçlanmaktadır.
2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 114 ve 126 ncı maddeleri kapsamındaki taşınır/taşınmaz
satışlarının gazete yoluyla ilan edilip edilemeyeceğinin takdir yetkisi anılan 114 üncü madde uyarınca
ilgili icra memurluklarının tasarrufuna bırakılmıştır. İcra memurlan tarafından ifa edilen bu yetkiden
kaynaklanan uygulamalardaki farklılıkların giderilmesi, bu ilanlann internet haber sitelerinde de
yaymlatılması amacıyla maddeye eklemeler yapılmaktadır. Bu doğrultuda satışa konu mallar için
yapılacak ilanm kapsamını belirlemek üzere eşik değerler getirilmekte ve böylece satışı yapılacak
mala rağbetin artması, değerinin altında satış yapılmasının önüne geçilmesi, şeffaflığın sağlanması
maksadıyla etkin şekilde duyuru müessesesi kurulması amaçlanmaktadır. Diğer taraftan
vatandaşların icra, ihale, tebligat ve personel alımlarına ilişkin ilanlara tek merkezden kolayca
ulaşabildiği Basın İlan Kurumu İlan Portalında da ücretsiz yayın yapılması sağlanmaktadır.
MADDE 26- Resmi ilanların, şartlan Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca belirlenecek
internet haber sitelerinde de yayımlatılması amacıyla 2886 sayılı Kanunun 17 nci maddesinde geçen
‘gazete’ ibarelerinin yanma ‘internet haber sitesi’ ibareleri eklenmektedir.
MADDE 27- Resmi ilanların, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca belirlenecek
internet haber sitelerinde de yaymlatılması amacıyla 4734 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinde geçen
‘gazete’ ibarelerinin yanma ‘internet haber sitesi’ ibareleri eklenmektedir.
MADDE 28- Maddenin (a) bendiyle, 5187 sayılı Kanunun 11 inci maddesinde düzenlenen
“Cezai sorumluluk” hükmüne internet haber siteleri ibaresi, 13 üncü maddesinde düzenlenen
“Hukukî sorumluluk” hükmüne internet haber siteleri ibaresi eklenmektedir.
Diğer taraftan, 5187 sayılı Kanunun 15, 18, 20, 21 ve 27 nci maddelerinde de değişiklikler yapılmaktadır.
Maddenin (b) bendiyle, internet haber siteleri çalışanları da, 13/6/1952 tarihli ve 5953 sayılı
Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun
kapsamına alınmaktadır.
Maddenin (c) bendiyle, resmi ilanların, şartları Basın îlan Kurumu Genel Kurulunca
belirlenecek internet haber sitelerinde de yayımlatılması amacıyla 1700 sayılı Dahiliye Memurları
Kanununun 2/A maddesinde geçen ‘gazete’ ibaresinin yanına ‘internet haber sitesi’ ibaresi
eklenmektedir.
Maddenin (ç) bendiyle, 2004 sayılı Kanunun 166 ncı maddesinde değişiklik yapılarak resmi
ilanlarının, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca belirlenecek internet haber sitelerinde de
yayımlatılması amaçlanmaktadır.
Maddenin (d) bendiyle, resmi ilanlarının, şartları Basın îlan Kurumu Genel Kurulunca
belirlenecek internet haber sitelerinde de yayımlatılması amacıyla 7201 sayılı Tebligat Kanununun 29
uncu maddesinde değişiklik yapılmaktadır.
Maddenin (e) bendiyle, resmi ilanların, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca
belirlenecek internet haber sitelerinde de yayımlatılması amacıyla 213 sayılı Kanunun 104 üncü
maddesinde geçen ‘gazete’ ibarelerinin yanına ‘ve bir internet haber sitesinde’ ibareleri
eklenmektedir.
Maddenin (f) bendiyle, resmi ilanların, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca
belirlenecek internet haber sitelerinde de yayımlatılması amacıyla 657 sayılı Devlet Memurları
Kanununun 47 nci maddesinde geçen ‘Resmi Gazete’ ibaresinin yanma ‘internet haber sitesi’ ibaresi
eklenmektedir. Gazetelerde yayınlatılan resmi ilanların tamamı gazetelerin internet haber sitesinde
ve Basın İlan Kurumu İlan Portalında ücretsiz yayınlatılmaktadır. Basın İlan Kurumu İlan Portalı
Yönetmeliğine göre bu şekilde üç mecrada yayınlanan ilanlar için tek ücret alınmaktadır. Personel
alımı ilanlarının vatandaşların tek merkezden kolayca ulaşabilmesi maksadıyla Basın İlan Kurumu
İlan Portalında da yayımlatılması amaçlanmaktadır.
Maddenin (g) bendiyle, resmi ilanların, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca
belirlenecek internet haber sitelerinde de yayımlatılması amacıyla 1163 sayılı Kanunun 6 ncı
maddesinde geçen ‘gazete’ ibaresinin yanına ‘internet haber sitesi’ ibaresi eklenmektedir.
Maddenin (ğ) bendiyle, resmi ilanların, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca
belirlenecek internet haber sitelerinde de yayımlatılması amacıyla 2911 sayılı Kanunun 6 ncı
maddesinde geçen ‘gazeteler’ ibaresinin yanına ‘internet haber sitesi’ ibaresi eklenmektedir.
Maddenin (h) bendiyle, resmi ilanların, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca
belirlenecek internet haber sitelerinde de yayımlatılması amacıyla 2942 sayılı Kanunun 10 uncu
maddesinde geçen ‘gazete’ ibaresinin yanına ‘internet haber sitesi’ ibaresi eklenmektedir. Ayrıca
maddenin (h) bendiyle, resmi ilanların, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca belirlenecek
internet haber sitelerinde de yayımlatılması amacıyla 2942 sayılı Kanunun 19 uncu maddesinde geçen
‘gazete’ ibaresinin yanma ‘internet haber sitesi’ ibaresi eklenmektedir.
Maddenin (ı) bendiyle, resmi ilanların, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca
belirlenecek internet haber sitelerinde de yayımlatılması amacıyla 3011 sayılı Kanunun 2 nci
maddesinde değişiklik yapılmaktadır.
Maddenin (i) bendiyle, resmi ilanların, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca
belirlenecek internet haber sitelerinde de yayımlatılması amacıyla 3402 sayılı Kanunun 2 ve 22 nci
maddelerinde geçen ‘gazete’ ibarelerinin yanma ‘internet haber sitesi’ ibareleri eklenmektedir.
Maddenin (j) bendiyle; 4706 sayılı Kanunun 7 nci maddesinde değişiklik yapılarak resmi
ilanlarının, şartlan Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca belirlenecek internet haber sitelerinde de
yayımlatılması amaçlanmaktadır.
Maddenin (k) bendiyle, resmi ilanların, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca
belirlenecek internet haber sitelerinde de yayımlatılması amacıyla 4721 sayılı Kanunun 713 üncü
maddesinde geçen ‘gazete’ ibaresinin yanma ‘internet haber sitesi’ ibaresi eklenmektedir.
Maddenin (1) bendiyle, resmi ilanların, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca
belirlenecek internet haber sitelerinde de yayımlatılması amacıyla 6102 sayılı Kanunun çeşitli
maddelerinde geçen ‘gazete’ ibarelerinin yanma ‘internet haber sitesi’ ibareleri eklenmektedir.
Maddenin (m) bendiyle, resmi ilanların, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca
belirlenecek internet haber sitelerinde ve gazetede yaymlatılması amacıyla 7223 sayılı Kanunun 16
ncı maddesinde değişiklik yapılmaktadır.
MADDE 29- Düşünce ve kanaat (ifade) özgürlüğü, kamusal tartışma ve kanaat oluşumunu
mümkün kılarak demokratik toplumun oluşmasına katkı sağlayan temel hakların başında yer
almaktadır. İfade özgürlüğünün temeli ve zemini, doktrinde “fikirler pazarı” olarak
nitelendirilmektedir. Demokratik toplumun vazgeçilmezleri olan çoğulculuk, hoşgörü ve açık
fikirlilik; bireyin kendisini geliştirmesine, dolayısıyla toplumun ilerlemesine yol açan en temel
gerekliliklerdir. Bu gereklilikler ise ifade özgürlüğünün alt yapısını oluşturmaktadır. İfade özgürlüğü,
haber ya da bilgiye ulaşma hakkı, kanaat sahibi olma hakkı ve kanaati açıklama hakkı olmak üzere
üç unsurdan oluşmakta ve bu alanları korumaktadır. Haber ya da bilgiye ulaşma hakkı; bireylerin
iletişim araçlarını özgürce kullanabilmelerine, haber ve bilgi kaynaklarına kolayca erişebilmelerine
ve fikirler pazannda yer alan farklı görüşler arasından diledikleri seçimi yapabilmelerine, böylece
kendilerine ait (özgün) düşünce ve kanaatlerini oluşturabilmelerine imkân sağlamaktadır.
Özünde, negatif statü haklarından olan ifade özgürlüğü, devletler için negatif yükümlülük
getirmektedir.
Bunun yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının ve Anayasa
Mahkemesinin bireysel başvuru incelemelerinin etkisiyle temel hak ve özgürlüklerin günümüzde
ulaştığı seviye, ifade özgürlüğü bakımından devletlerin pozitif yükümlülüklerini de ortaya
koymaktadır. Gelişmekte olan bu pozitif yükümlülüğün, özgürlüklerin önünü açmak ve geliştirmek
yönünde olacağında şüphe bulunmamaktadır.
Teknolojik gelişmelerin ve internetin yaygınlaşmasına bağlı olarak ciddi rağbet gören dijital
platformlar, daha çok “içerik” olarak nitelendirilebilecek bilgi veya haberlerin yayılma hızını
öngörülemez biçimde artırmış ve bu içeriklerin zihin süzgecinden geçme, analiz etme ve
değerlendirme süresini oldukça kısaltmıştır. Bu noktada, internetin sağladığı anonim ortam yalan,
yanlış veya manipülatif içeriklerin artmasına neden olmuştur. Bilhassa, özel saiklerle oluşturulup
organize bir biçimde yayılan içerikler veya bot hesaplar aracılığıyla yapılan paylaşımlar, internet
ortamındaki dezenformasyonu hızlı bir biçimde artırmaktadır. Bu şekilde maksatlı bir biçimde
oluşturulan uydurma içerikler, fikirler pazarındaki ürün güvenliğini olumsuz etkilemekte, bireylerin
kanaat oluşumunu manipüle etmekte ve özgür düşünceyi ipotek altına alarak demokratik ortamın
masumiyetini zedelemektedir. Sonuçta, kişilerin habere veya bilgiye erişimini kolaylaştırmaya
yönelik mekanizmalar ve imkânlar geliştirilirken, haber veya bilginin güvenliği sağlanarak, özgür ve
özgün fikirlerin demokratik ortamda çatışmasına ya da yarışmasına yönelik tedbirlerin alınması
ihtiyacı ortaya çıkmaktadır.
Maddeyle, sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış
güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya
elverişli olacak şekilde alenen yaymak suç olarak düzenlenmektedir. Fiilin, “kamu barışını bozmaya”
elverişli olması aranarak, bu suçun somut tehlike suçu olduğu vurgulanmıştır. Bunun yanı sıra
“dezenformasyon” olarak nitelendirilen bu fiillerin, kişilerin bireysel kanaatlerini açıklama veya
haber verme haklarıyla karıştırılmaması için fiilin, halk arasında endişe, korku veya panik yaratma
saikiyle gerçekleştirilmesi ilave bir unsur olarak aranmaktadır. Belirtmek gerekir ki,
dezenformasyona konu içerik, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili
doğrudan asılsız bir bilgi olabileceği gibi tahrif edilmiş bir bilgi de olabilecektir. Kamu başına
yönelik suçlar kapsamında ihdas edilen bu suçun, Bölümde yer alan diğer suçlardan daha farklı bir
alanı düzenlediğinde şüphe bulunmamaktadır. Ayrıca suçun, failin gerçek kimliğini gizlemek
suretiyle veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hali, cezada artırım sebebi olarak
öngörülmektedir.
MADDE 30- Teklif ile, Türk Ceza Kanununda ihdas edilen “Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen
yayma” başlıklı 217/A maddesi bakımından temyiz kanun yoluna başvurulabilmesine imkan
tanınmaktadır.
MADDE 31- Erişim Sağlayıcıları Birliği, 5651 sayılı Kanunun 6/A maddesi ile erişimin
engellenmesi kararlarının uygulanmasında koordinasyon görevini ifa etmek amacıyla 2014 yılında
kurulmuştur. İnternetin dinamik ve gelişmekte olan yapısı nedeniyle gerek kurumların gerekse
mevzuatın uyumluluğu açısından değişikliklerin ve yeniliklerin yapılması kaçınılmazdır.
5651 sayılı Kanun ve diğer özel kanunlarda internet ortamına yönelik getirilen yeni
düzenlemeler nedeniyle Birliğin görev ve yetki alanının yeniden düzenlenmesi gerekmektedir. Birlik
kuruluş itibariyle sadece erişimin engellenmesi kararlarının uygulanması hususunda görev ile
donatılmış iken 2020 yılında 7253 sayılı Kanun ile 5651 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinde yapılan
değişiklik sonrası içeriğin çıkarılması kararlarının içerik ve yer sağlayıcılara bildirilmesi konusunda
da görevli kılınmıştır.
Bu kapsamda, birinci fıkra kapsamında yapılan değişiklikle, 6/A maddesinin
2014 yılında yürürlüğe girmesinden sonra Kanuna 2015 yılında eklenen 8/A maddesinin
uygulamasında yaşanan fıkra metninden kaynaklanan tereddüt giderilmiş, Birliğin görev alam
erişimin engellenmesi kararları ile birlikte içeriğin çıkarılması kararlarının uygulanması ile ilgili
5651 sayılı Kanun ve diğer özel kanunlarda yapılan değişiklikleri de kapsayacak şekilde yeniden
belirlenmektedir.
İnternetin hayatımıza kattığı sayısız faydalarının yanında kullanıcılar için ve Özellikle
korunmaya muhtaç durumda olan çocuklar için taşıdığı risk ve zararların varlığı da kabul edilen bir
gerçektir. İnternetin riskleri ve zararları ile mücadelenin sadece erişimin engellenmesi ve içeriğin
çıkarılması yoluyla yapılamayacağı, internetin kullanımı konusunda kullanıcıların
bilinçlendirilmesinin de bir o kadar önem taşıdığı aşikardır. Üçüncü fıkra kapsamında yapılan
değişiklikle, internet hizmetini kullanıcılara doğrudan sunan erişim sağlayıcılardan müteşekkil bir
yapı olan Birliğin görev ve faaliyet alanı, internetin bilinçli ve güvenli kullanımı yönünde aktif olarak
çalışmalar yürütmesi amacıyla yeniden düzenlenmektedir.
Erişimin engellenmesi kararlan, uygulanmak üzere Birliğe gönderilmekte ve kararların
uygulanmasında koordinasyon görevini yürütmekte olan Birlik tarafından kararların gereğini yerine
getirmede doğrudan yükümlülüğü bulunan erişim sağlayıcılara bildirilmektedir. Kararların Birliğe
tebliği ile erişim sağlayıcıların da yasal sorumluluğu başlamaktadır. Yedinci fıkra kapsamında
yapılan değişiklikle, Birlik ile erişim sağlayıcılar arasında kararların bildirimi noktasında doğru ve
hızlı bir şekilde veri akışının sağlanmasını teminen gerekli yazılım ve donanımın erişim sağlayıcılar
tarafından kurulması yükümlülüğü getirilmektedir.
Birliğin tüzükle belirlenen farklı faaliyet alanlarında çalışması neticesinde elde edeceği
gelirlerin ya da Birliğe faaliyet alanlarında kullanmak üzere yapılacak bağışların da gelir olarak
kabulü için dokuzuncu fıkra yeniden düzenlenmektedir.
On birinci fıkra ile getirilen düzenlemeyle, Erişim Sağlayıcıları Birliğine, kendisine gelen
içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesine yönelik mahkeme kararlarını, 5651 sayılı
Kanunun 3 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında düzenlenen ve daha hızlı iletişimi sağlayan elektronik
posta yoluyla ilgili içerik veya yer sağlayıcılarına bildirme imkânı sağlanmaktadır.
MADDE 32- İnternetin dağınık ve dinamik yapısı nedeniyle içerik veya yer sağlayıcının
nerede bulunduğunun tespitinde yaşanan sorunların ve buna bağlı olarak ortaya çıkan yetki
tartışmasının giderilmesi ve katalog suçlarla daha etkin mücadele edilebilmesi amacıyla yurt içi yurt
dışı ayrımı kaldırılarak Başkanın engelleme yetkisinde yeknesaklık sağlanmış olacaktır. (Örneğin;
yurt dışındaki bir intihara yönlendirme içeriğine müdahale edebilen Başkan, yurt içindeki intihara
yönlendirme içeriğine de müdahale edebilecektir.) Maddeye, eklenen (ç) bendiyle, Milli İstihbarat
Teşkilatının faaliyetleri ve personeline yönelik suç teşkil eden içerikler katalog suçlar kapsamına
dahil edilmiştir.
MADDE 33- Hakim tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi
kararına konu içeriklerin başka internet adreslerinde de yayınlanması halinde ilgilinin başvurusu
üzerine mevcut karardaki içeriklerle aym olduğu tespit edilen içerikler için yeni bir mahkeme kararı
aranmaksızın mevcut karar uygulanmaktadır. Mevcut karar uygulandığında etkilenen ve kararda yer
almayan internet sitesinin Birliğe yaptığı müracaatın kabulü halinde yapılan işlemlerin yargısal
denetimi konusunda uygulamada yaşanan tereddütler giderilmekte ve Anayasa Mahkemesinin bu
madde ile ilgili olan bireysel başvuru kararındaki değerlendirmeleri de karşılanmaktadır. Zira söz
konusu işlem için idari yargıda iptal davası açılarak sonuç alınmaya çalışıldığı gibi; direkt mevcut
karan veren sulh ceza hakimliğine de itiraz edilebilmektedir.
Kaldı ki mevcut karara konu içerikler hakkında kişilik haklarının ihlali yönünden
değerlendirmeyi yapan hakimliğin, Birliğin mevcut kararı başkaca internet adreslerine uygulaması
hakkında da değerlendirme yapması usul ekonomisi açısından da yerinde olacaktır. Birlik tarafından
müracaatın kabul edilmemesi halinde ise içeriğin kişilik haklarını ihlal edip etmediği hususunda yeni
bir değerlendirme yapılması gerekeceğinden bu değerlendirmenin hakim tarafından yapılması
maddenin amacına uygun olacaktır. Ayrıca maddenin dördüncü fıkrası gereği internet sitesinin
tümüne yönelik erişimin engellenmesi karan gerekçesiyle birlikte hakim tarafından verilebildiğinden
bu fıkra kapsamındaki uygulama sadece içeriğe yönelik (URL) erişimin engellenmesi ile
sınırlandırılmıştır.
MADDE 34- Birinci fıkra kapsamında yapılan değişiklikle, kullanıcılar ve yetkili merciler
ile sosyal ağ sağlayıcılar arasında muhataplık ilişkisini güçlendirmek suretiyle kişilik haklarının
korunmasına yönelik daha etkin bir mekanizmanın oluşturulması amaçlanmaktadır.
Dördüncü fıkra kapsamında yapılan değişiklikle, 29 Temmuz 2020 tarihli ve 7253 sayılı
Kanun ile sosyal ağ sağlayıcılara getirilen raporlama yükümlülüğü genişletilerek sosyal ağ
sağlayıcıların bağımsız ve tarafsız bir şekilde kullanıcılara eşit hizmet verme yönündeki
politikalarının ve başlık etiketleri, öne çıkarılan veya erişimi azaltılan içeriklere ilişkin
algoritmalarının raporlara yansıtılmasının sağlanması ve reklam kütüphanesi oluşturmak suretiyle
şeffaflığın artırılması hedeflenmektedir.
Beşinci fıkra ile getirilen düzenlemeyle, belirli suçlara ilişkin olarak yürütülen yargılama
faaliyetleri kapsamında sosyal ağ sağlayıcıların adli mercilere bilgi vermemesi neticesinde
soruşturma ve kovuşturmaların akamete uğramasının önüne geçilmesi hedeflenmektedir. Belirtmek
gerekir ki, bu düzenleme sosyal ağ sağlayıcılarının diğer suçlara ilişkin olarak, yargı mercilerine bilgi
verme yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır.
Yedinci fıkra ile getirilen düzenlemeyle, sosyal ağ sağlayıcıların, çocuklara yönelik
ayrıştılmış hizmet sunmasının sağlanması suretiyle çocukların sosyal ağlarda daha etkin korunması
hedeflenmektedir.
Onuncu fıkra ile getirilen düzenlemeyle. Kanunun 8 ve 8/A maddeleri kapsamında Başkan
tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararlanın sosyal ağ
sağlayıcılar tarafından yerine getirilmemesi durumuna dair ilave yaptırımlar öngörülmektedir.
Onbirinci fıkra ile getirilen düzenlemeyle. Kanun kapsamında Başkan tarafından verilen idari
para cezalarının yasal süresinde Ödenmemesi durumunun bir yıl içinde birden fazla gerçekleşmesi
halinde sosyal ağ sağlayıcıya yaptırım getirilmektedir.
Onikinci fıkra ile getirilen düzenlemeyle, reklam yasağı kararın etkin bir şekilde
uygulanabilmesi amacıyla reklam yasağına aykırı davranan Türkiye’de mukim vergi mükellefi
gerçek ve tüzel kişilere idari yaptırım getirilmektedir.
Onüçüncü fıkra ile getirilen düzenlemeyle, sosyal ağlarda kullanıcı haklarının daha etkin
korunması hedeflemnektir.
Onbeşinci fıkra ile getirilen düzenlemeyle, sosyal ağ sağlayıcının, başlık etiketleri veya öne
çıkanlan içerikler aracılığıyla ortam sağladığı başkasına ait yayın yoluyla işlenen suçtan, yayını
sunuş biçiminden kullanıcıların söz konusu yayına ulaşmasını amaçladığı açıkça belli ise sorumlu
tutularak suçlarla etkin mücadele edilmesi hedeflenmektedir.
Onaltıncı fıkra ile getirilen düzenlemeyle, sosyal ağ sağlayıcıların kişilerin can ve mal
güvenliğini tehlikeye sokan içeriğe ve içeriği oluşturana ilişkin bilgileri yetkili kolluk birimleriyle
paylaşma yükümlülüğü getirilmektedir.
Onsekizinci fıkra ile getirilen düzenlemeyle, sosyal ağ sağlayıcının Kanun kapsamındaki
yükümlülüklerine uyumuna ilişkin yerinde ve etkin inceleme mekanizması kurulmasına imkan
sağlanmaktadır.
Ondokuzuncu fıkra ile getirilen düzenlemeyle, sosyal ağ sağlayıcının olağanüstü durumlarda
alacağı tedbirlere ilişkin kriz planı oluşturma ve Kuruma bildirme yükümlülüğü getirilmektedir.
Yirminci fıkra ile getirilen düzenlemeyle, kullanıcı verilerini barındırma, çocuklara özgü
ayrıştırılmış hizmet sunma konusunda gerekli tedbirleri alma, kullanıcı haklarının korunması gibi
5651 sayılı Kanunun ek 4 üncü maddesinin altıncı, yedinci, onüçüncü, onaltıncı, onsekizinci ve
ondokuzuncu fıkralarında yer alan belirli yükümlülükleri yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya
idari para cezası yaptırımı öngörülmektedir.
MADDE 35- Sosyal platformlarda, kişisel hak ve özgürlüklerin etkili bir biçimde korunması
amacıyla, maddeyi ihdas eden Kanunun yayımı tarihinden önce temsilci belirlemiş olan sosyal ağ
sağlayıcının bu Kanunla getirilen yükümlülükleri altı ay içinde tamamlamaması durumuna ilişkin
geçiş düzenlemesi yapılmaktadır.
MADDE 36- Hâlihazırda, internet tabanlı hizmet veya OTT (Över The Top) olarak
isimlendirilen uygulamalar üzerinden internet kullanıcılarına temel olarak sesli, yazılı, görsel iletişim
sağlamak amacı ile sunulan elektronik haberleşme hizmetlerinin tanımlanmasına ihtiyaç
duyulmaktadır.
Bu nedenle, “şebekeler üstü hizmet” ve “şebekeler üstü hizmet sağlayıcı” kavramları
tanımlara eklenmektedir.
MADDE 37- 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu çerçevesinde Bilgi Teknolojileri ve
İletişim Kurumu (Kurum) tarafından yetkilendirilen işletmeciler, ilgili mevzuat çerçevesinde kamu
hizmetinin gereği gibi yürütülmesini teminen bazı yükümlülüklere (tüketici hakları, kişisel verilerin
korunması, hizmet kalitesi, raporlama, mali yükümlülükler gibi) tabi tutulmaktadır. Bununla birlikte
şebekeler üstü (Över The Top (OTT) – İnternet Tabanlı) hizmetler olarak da ifade edilebilen bazı
hizmetlerde, Türkiye’de yerleşik olmamakla birlikte, yurtdışından internet üzerinden sesli, yazılı ve
görsel iletişim hizmeti sunulabilmektedir. Türkiye’deki herhangi bir mevzuata tabi tutulmadan
sunulan bu hizmetler. Kurum tarafından yetkilendirilen ve benzer hizmeti sunan işletmeciler
açısından haksız rekabet oluşturabilmektedir. Bu kapsamda Kuruma bu hizmetlere ilişkin gerekli
düzenlemeleri yapma ve ilgili tedbirleri alma hususunda yetki verilmektedir.
Düzenlemenin ikinci cümlesi ile şebekeler üstü hizmet sağlayıcıların ülkemizdeki
faaliyetlerinin muhataplığımn sunulan hizmetin kapsamına göre anonim şirket veya limited şirket
statüsündeki tam yetkili temsilcileri vasıtası ile Kurumca yapılacak yetkilendirme çerçevesinde
yürütmeleri hedeflenmiştir.
Ayrıca, şebekeler üstü hizmet sunanların hak ve yükümlülüklerinde Ulusal Numaralandırma
Planında yer alan numaralar ile haberleşme imkan sunup sunmamasına, Türkiye’deki kullanıcı
sayısına veya günlük erişim sayısına bakılarak farklılaştırma yapılabileceğine ilişkin açık düzenleme
yapılmaktadır. Bununla birlikte Kurumun elektronik haberleşme sektörüne ilişkin görev alanına
yönelik tüm düzenlemelerin şebekeler üstü hizmet sağlayıcılara uygulanamayacağı hususlar
bakımından (arabağlantı, abonelik sözleşmelerinin kurulması gibi) yeni düzenlemeler yapılması
gerekeceğinden Kuruma bu görev alam dahilinde düzenleme yapma ve şebekeler üstü hizmet
sağlayıcılara da bu düzenlemeye uyma yükümlülüğü getirilmektedir. Bununla birlikte, söz konusu
hizmet sağlayıcılarının Kuruma göndereceği bilgilerin belirlenmesi hedeflenmiştir.
MADDE 38- Şebekeler üstü hizmet sağlayıcılarının 5809 sayılı Kanun kapsamına alınmasına
bağlı olarak 5809 sayılı Kanunda öngörülen yükümlülükleri yerine getirmemeleri halinde
uygulanacak yaptırımlar düzenlenmektedir.
Bu kapsamda; uygulanabilecek diğer yaptırımların yanı sıra yurtdışı merkezli şebekeler üstü
hizmet sunanlar hakkında caydırıcı tedbirler ancak ilgili hizmete erişim engeli ile alınabileceğinden,
bu hususa yönelik de yaptırım hükmü getirilmektedir.
Şebekeler üstü hizmet sağlayıcılar bakımından internet trafiği bant genişliğinin daraltılmasına
veya erişimin engellenmesine yönelik olarak getirilen yaptırımın Kurum tarafından uygulanmasında
5809 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin onikinci fıkrası ile uyumlu olması gözetilmiştir.
MADDE 39- Yürürlük maddesidir.
MADDE 40- Yürütme maddesidir.
